HAREKET ETÜDÜ
Hareket etüdü iş ve iş yeri ile araç-gereç düzenlemelerini, ergonomi, anthropometri konularını da kapsamaktadır.
1.1. HAREKET ETÜDÜNDE İŞLEM SIRASI
Metot mühendisleri etütleri sırasında aşağıdaki standart sırayı takip etmelidirler
1. Çalışılacak operasyonun tayini,
2. Konuyla ilgili tüm bilgilerin gözlem yoluyla kaydedilmesi,
3. Tüm detayların ilgili kişiler ile incelenmesi,
4. En ekonomik dönüşümü sağlayan (maliyati düşürüp karı maksimize eden) uygun metodun geliştirilmesi, tanımlanması,
5. Standart bir uygulama şeklinde düzenleme yapılması,
6. Düzenli,rutin kontrollerle gelişmelerin devamının sağlanması.
Üretimin her aşamasında özellikle de geliştirme aşamasından sonra asıl ve gizli maliyetler kontrol edilmelidir.
1.2. HAREKET EKONOMİSİ PRENSİPLERİ
Hareket ekonomisi ile ilgili olarak, işyerinde düzeltilmiş yöntemlerin geliştirilmesinde temel olan çeşitli ilkeler vardır. Bunlar üç bölümde toplanabilir Rago(1968):
1. İnsan vücudunun kullanılması,
2. İşyerinin düzenlenmesi,
3. Araç ve donanım malzemelerinin hazırlanması.
Bunlar işyeri ve bürolarda yararlıdırve etkenliği artırmak ve el işlerinden doğan yorgunluğu azaltmak için çok iyi bir temel oluştururlar.
1.2.1 İNSAN VÜCUDUNUN KULLANILMASI
Olanaklı ise;
1. İki el aynı anda harekete başlamalı ve aynı anda durmalıdır,
2. iki el dinlenme süresi dışında aynı anda boş kalmalıdır,
3. Elleri lüzumsuz kullanmamalı ya da durdurmamalı,
4. El hareketleri, işin yeterince yapılabilmesini sağlayabilecek en alt düzeyde olmalıdır, ayak, bacak veya gövdenin bir başka kısmı ile yapılabilecek işlemler için eller kullanılmamalıdır,
5. Momentum,işçinin kol altına gelecek şekilde ayarlanmalıdır
6. Balistik serbest hareketler, sınırlı ya da kontrollü hareketlerden daha çabuk, daha kolay ve daha doğru olarak yapılır,
7. Ani ve keskin hareketler yerine daha yumuşak ve seri hareketlerin tercih edilmesi işlerin daha çabuk, daha kolay ve doğru bitirilmesini sağlar,
8. Bir işlemin otomatik olarak yapılmasında ve yumuşaklıkta uyum asaldır ve iş gerektiği yerde kolay ve doğal bir uyuma olanak verecek şekilde düzenlenmelidir.
9. Çalışma için gerekli dikkatli bakışların sayısı en aza indirgenmeli. malzeme seçimini işçi gözü ile yapıyorsa, malzemeler baş çevrilmeden görülebilecek bir alan içine konulmalıdır.
10. Ustalık gerektiren el işinin mümkün olduğu kadar azaltılarak, işlemin otomatikleştirilmesi ya da makineleştirilmesi gerekmektedir.
El hareketleri için “ Kolay hareketlerin karekteristikleri “olan beş özellik aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.
1. Hareketler eş zamanlı olmalıdır,
2. Hareketler simetrik olmalıdır,
3. Hareketler doğal olmalıdır,
4. Hareketin yolu ritmik olmalıdır,
5. Hareketin yolu alışılmış olmalıdır.
1.2.2 İŞYERİNİN DÜZENLENMESİ
1. Arama için performans ve zaman kaybını önlemek için tüm alet ve malzemeler önceden tesbit edilen ve değişmeyen yerlerde bulundurulmalı ve uygun biçimde düzenlenmelidir,
2. Otomatik veya eğimli taşıma düzenleri ile malzemelerin çalışma noktalarının yakınına ulaşması sağlanmalıdır,
3. Malzemeler ve araçlar en iyi hareket sırasını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir,
4. İşçinin biten işi göndermek üzere ellerini kullanmasını önlemek amacıyla, fırlatma ya da bırakma sonucuyla işin kendiliğinden bir sonraki yere gitmesini sağlayacak düzenler kullanılmalıdır,
5. Çalışma masa ve sandalyelerin yüksekliği ve dizaynı çalışma biçimine uygun olmalı, iki dirsek de çalışma masasından yüksek olacak ve rahatça kalkıp oturmayı sağlayacak şekilde sandalyenin yüksekliği her işçiye göre ayarlanabilmeli
6. Atölyenin sıcaklık, aydınlık, rutubet, havalandırması uygun şartlarda olmalıdır.
7. İşyerinin rengi yapılan işin rengiyle kontras olmalı, böylelikle göz yorgunluğu önlenmelidir.
1.2.3. ARAÇ VE DONANIM MALZEMELERİNİN
HAZIRLANMASI
1. İki veya ikiden fazla alet bir alet gibi çalışacak şekle sokulmalı,
2. Aletler, malzemeler ve yönetme kolları işçinin en geniş çalışma alanının dışına taşmayacak biçimde yerleştirilmeli ve bunların işçiye mümkün olduğu kadar yakın olmaları sağlanmalıdır),
3. İşin bir mengene ya da ayakla çalıştırılabilen bir araçla tutulabildiği hallerde ellerin bu tutma hareketinden kurtarılması gerekmektedir,
4. Araç kolları elle en iyi kavranacak şekilde yapılmalıdır,özellikle aracın kullanılması büyük güç gerektiriyor ise bu daha da önemlidir,
5. Araç kolları vücüdun durumunu çok az değiştirerek ve mekanik avantajdan en çok yararlanarak kullanılabilecek şekilde yerleştirilmeli dizayn edilmelidir.
